ขนบธรรมเนียมประเพณีของอำเภอพบพระ

                ชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยง หรือเผ่าปว่ากะญอ หรือบางที่ออกเสียงว่า ปา กะ ญอ บ้าง ซึ่งมีที่อยู่อาศัยอยู่ตามภูมิภาคต่าง ๆของประเทศไทย โดยเฉพาะทางภาคเหนือของไทย  จะมีชาวเขาเผ่าปว่ากะญออาศัยอยู่เกือบทุกจังหวัด   และอำเภอพบพระ  จังหวัดตาก ก็เป็นอีกพื้นที่หนึ่งทีมีชาวเขาเผ่าปว่ากะญออาศัยก่อตั้งหมู่บ้านอยู่ตามพื้นที่ต่าง ๆ  มีจำนวนมากถึง  12  หมู่บ้าน ทางอำเภอพบพระจึงมีการจัดงานประเพณีปีใหม่ปว่ากะญอเป็นงานประจำปีขึ้นทุกปี  เพื่อเป็นการสืบสาน  อนุรักษ์ และเผยแพร่ศิลปะวัฒนธรรมประเพณี  ภูมิปัญญาของพี่น้องปว่ากะญอ  ให้เป็นที่รู้จักแพร่หลายไปสู่สังคมภายนอก  ซึ่งสามารถเยี่ยมชมวิถีชีวิตของพี่น้องปว่ากะญอโดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนจังหวัดตาก  ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในอำเภอพบพระ  ผลัดเปลี่ยนกันเป็นเจ้าภาพดำเนินการ  และในปี พ.ศ. 2554 นี้ องค์การบริหารส่วนตำบลวาเล่ย์ได้รับมอบหมายให้เป็นเจ้าภาพดำเนินการจัดงานประเพณีปีใหม่ปว่ากะญอ อำเภอพบพระ  ประจำปี 2554   ณ   องค์การบริหารส่วนตำบลวาเล่ย์

                   ๒.ประเพณีปีใหม่ม้ง 
                    ประเพณีปีใหม่ม้ง เป็นงานรื่นเริงของชาวเขาเผ่าม้งโดยมีการจัดขึ้นเป็นประจำทุก ๆ ปี หลังจากได้เก็บเกี่ยวผลผลิตในรอบปีเรียบร้อย และเป็นการฉลองถึงความสำเร็จในการเพาะปลูกของแต่ละปี ซึ่งจะต้องทำพิธีบูชาถึงผีฟ้า- ผีป่า – ผีบ้าน ที่ให้ความคุ้มครอง และดูแลความสุขสำราญตลอดทั้งปี รวมถึงผลผลิตที่ได้ในรอบปีด้วย ซึ่งแต่ละหมู่บ้านจะทำการฉลองกันอย่างพร้อมเพรียงกัน หรือตามวัน และเวลาที่สะดวกของแต่ละหมู่บ้าน ซึ่งโดยมากจะอยู่ในช่วงเดือนธันวาคมของทุกปี ประเพณีปีใหม่ม้งนี้ชาวม้งเรียกกันว่า “น่อเป๊โจ่วฮ์” แปลตรงตัวได้ว่า “กินสามสิบ” สืบเนื่องจากชาวม้งจะนับช่วงเวลาตามจันทรคติ โดยจะเริ่มนับตั้งแต่ขึ้น 1 ค่ำ ไปจนถึง 30 ค่ำ (ซึ่งตามปฏิทินจันทรคติจะแบ่งออกเป็นข้างขึ้น 15 ค่ำ และข้างแรม 15 ค่ำ) เมื่อครบ 30 ค่ำ จึงนับเป็น 1 เดือน ดังนั้นในวันสุดท้าย (30 ค่ำ) ของเดือนสุดท้าย(เดือนที่ 12) ของปีจึงถือได้ว่าเป็นวันส่งท้ายปีเก่า ช่วงวันฉลองปีใหม่ส่วนใหญ่จะตกอยู่ประมาณช่วงเดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนมกราคม ในวันดังกล่าวหัวหน้าครัวเรือนของแต่ละบ้าน จะประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เพื่อความเป็นสิริมงคลของครัวเรือน ถัดจากวันส่งท้ายปีเก่าไป 3 วัน คือวันขึ้น 1 ค่ำ 2 ค่ำและ 3 ค่ำของเดือนหนึ่ง จัดเป็นวันฉลองปีใหม่อย่างเป็นทางการ ซึ่งทุกคนจะหยุดหน้าที่การงานทุกอย่างในช่วงวันดังกล่าวนี้ และจะมีการจัดการละเล่นต่าง ๆ ในงานขึ้นปีใหม่ เช่น การโยนลูกช่วง     การตีลูกข่าง   การร้องเพลงม้ง    การเต้นรำต่าง ๆ